Auditor minder alert op fraude met andermans data-analyse

Data-analyse maakt het auditproces efficiënter en effectiever, maar als de auditor niet betrokken is bij de data-analysemethode gaat dit ten koste van de scepsis die nodig is om fraudesignalen te herkennen.

Data-analyse biedt aanzienlijke voordelen aan het auditproces door de efficiëntie en effectiviteit ervan te verbeteren, zo wordt aangenomen. Recent onderzoek onthult echter mogelijke negatieve effecten van data-analyse op de professionele scepsis van auditors, met name bij het onderzoeken van signalen die wijzen in de richting van fraude.

Het gaat om onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van stichting FAR (Foundation for Auditing Research). Twee van de onderzoekers van de VU Amsterdam, PhD-kandidaat Xiaoxing Li en professor Anna Gold, presenteerden het onderzoek onlangs in een masterclass aan de Nyenrode Business University in Breukelen. Onder de toehoorders bevonden zich auditprofessionals van onder meer KPMG, Deloitte en Forvis Mazars, en enkele bestuursleden van de FAR.

Data-analyse
Auditors gebruiken data-analyse voor onderdelen van de accountantscontrole. Ze kunnen data-analyses zelf ontwikkelen, maar ze kunnen ook data-analysemethoden overnemen (‘erven’) van anderen: dat kunnen teamleden zijn, maar ook een centraal data-analyseteam. Dat laatste is vaak het geval bij grote accountancykantoren, die een aparte afdeling voor data-analyse hebben.

Betrokkenheid
Uit een van de experimenten, uitgevoerd onder 173 auditors, blijkt dat als auditors de analyses zelf ontwikkelen dat hun betrokkenheid verhoogt: ze hebben meer controle over de analyse, worden geassocieerd met de methode, en hebben meer tijd en energie geïnvesteerd in de methode. De auditor voelt zich eigenaar van de data-analyse, en ziet afwijkingen en signalen die wijzen op fraude minder snel over het hoofd. Met andere woorden: de auditor is sceptisch.

Als auditors de data-analysemethode overnemen van anderen, missen ze deze betrokkenheid. Hierdoor voelen ze zich minder eigenaar en daardoor minder verantwoordelijk voor de data-analyse. Daardoor is de kans groter dat ze fraudesignalen missen. De auditor is dan minder sceptisch.

Beter informeren
Volgens de onderzoekers is de oplossing om de niet-betrokken auditors beter te informeren over de ontwikkeling van de data-analysemethode. Als dat gebeurt neemt de betrokkenheid van de auditor toe en eindigt op hetzelfde niveau als wanneer auditors de analyse zelf ontwikkelen. Betrokkenheid en eigenaarschap zorgt voor een hogere motivatie, blijkt uit de wetenschappelijke literatuur. “Dit effect zien we ook terug bij de auditors in ons onderzoek,” zegt Gold.

SALY
Gold vergelijkt het verschijnsel met de neiging van accountants om financiële cijfers van vorig jaar over te nemen in het huidige jaar: Same As Last Year (SALY). Ook dat is afhankelijk van het team, zegt Gold. “Zijn het dezelfde collega’s die elk jaar hetzelfde bedrijf moeten controleren, of wil het team ook een paar frisse ogen die ernaar kijken?”

Populatietest ipv steekproef
Auditors nemen van oudsher een steekproef om financiële cijfers te checken, maar de laatste tijd verschuift dit naar integrale controles, oftewel populatietests. Uit experimenteel onderzoek onder 125 auditors bleek dat ze minder sceptisch reageerden op aanvullende, externe informatie als ze initieel een populatietest hadden uitgevoerd op interne klantgegevens. De kans is dan groter dat ze ‘rode vlaggen’ zoals signalen voor fraude missen. Dit is een ongewenst effect van populatietests.

Verklaring is dat auditors bij populatietesten de betrouwbaarheid van de rapportage van de klant overschatten. Of de resultaten worden gepresenteerd in een tabel of als visualisatie maakte geen verschil voor het scepticisme van de auditor, zo bleek uit het onderzoek.

Deze bevinding heeft belangrijke implicaties voor de kwaliteitscontrolesystemen en trainingsprogramma’s van auditkantoren, zegt Gold. Ze heeft de onderzoeksresultaten nog niet besproken met de toezichthouders.  Volgens Tom Koning, aandeelhouder bij de Wielick BV, ontwikkelaar van een data-analyseplatform voor audits, zijn toezichthouders bewust van dit negatieve effect op de kwaliteit van de audits.

Meer info
Meer informatie over de onderzoeken staat in onderstaande FAR Practice Notes:
Inheriting vs. Developing Data Analytic Tests and Auditors’ Professional Skepticism, by Xiaoxing Li, Joseph Brazel, Anna Gold, and Justin Leiby.
An Unintended Consequence of Full Population Testing on Auditors’ Professional Skepticism, by Xiaoxing Li, Joseph Brazel, and Anna Gold.

Masterclass
Bekijk de samenvatting van de masterclass ‘Data Analytics and Auditor Professional Skepticism’

Interview
Bekijk een interview met Xiaoxing Li over het onderzoek:

Bekijk meer artikelen over data-analyse

Abonneer
Laat het weten als er
guest
0 Commentaren
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties