‘Uitvoeringswet AI-Verordening niet op tijd klaar’

Dat meldt staatssecretaris Zsolt Szabo in een brief aan de Tweede Kamer. In de brief antwoordt hij 82 (!) Kamervragen naar aanleiding van de bestuurlijke reactie op het kritische Rekenkamer-rapport ‘Focus op AI bij de Rijksoverheid’. Over het rapport verscheen vorige maand dit bericht.

Uit het rapport doemt het beeld op dat het Rijk maar wat aanrommelt met kunstmatige intelligentie: ze experimenteert met AI, maar weet van een derde van de AI-systemen niet of ze goed werken. Voor meer dan de helft van de AI-systemen zijn de kansen nog niet afgewogen tegen de eventuele risico’s. Ambtenaren schatten de risico’s al snel te laag in.

Kabinet haalt deadline niet
Eén van de Kamervragen gaat over het tijdig aanwijzen van de toezichthouders om de AI-verordening (de Nederlandse uitwerking van de Europese AI-Act) te handhaven. Dit moet volgens de verordening uiterlijk op 2 augustus 2025 gebeuren. Ook moeten de toezichthouders dan kunnen beschikken over sancties en handhavingsmaatregelen.

Gaat het kabinet de deadline halen? Nee, helaas niet, blijkt uit de brief. De staatssecretaris verwacht de benodigde wetgeving niet op tijd af te kunnen ronden. Hij zegt meer tijd nodig te hebben voor ‘een zorgvuldige besluitvorming over de inrichting van het toezicht’.

Het kabinet heeft nog geprobeerd om de deadline op te rekken tijdens de onderhandelingen over de AI-verordening op Europees niveau, maar dit is niet gelukt. ‘Helaas’, schrijft Szabo. Momenteel werken de betrokken ministeries uit hoe het toezicht het beste kan worden ingericht.

Wat betekent dit?
Szabo: “Dit betekent dat er op 2 augustus 2025 nog geen aangewezen toezichthouder voor de verboden AI is. Het betekent echter niet dat er niks kan worden gedaan tegen de verboden AI-praktijken. De verboden zijn rechtstreeks van toepassing vanaf 2 februari 2025. Een overtreding van de AI-Verordening geldt als een ‘onrechtmatige daad’. Burgers of ondernemingen die daardoor schade leiden, kunnen een procedure starten bij de burgerlijke rechter.”

Volgens de staatsecretaris wil het kabinet zo snel mogelijk een besluit nemen over de inrichting van het toezicht op  de AI-Verordening, zodat de beoogde toezichthouders zich daarop kunnen voorbereiden. Toezichthouders kunnen hun toezichts- en handhavingsbevoegdheden echter pas uitoefenen nadat de benodigde uitvoeringswetgeving in werking is getreden, aldus Szabo.

Reacties op LinkedIn
Bart Schellekens, voorzitter kennisgroep AVG & privacy bij het ministerie van Financiën, ontdekte dat het kabinet de deadline voor de AI-Verordening niet haalt. Volgens hem begint het eerder regel dan uitzondering te worden dat uitvoeringswetgeving in het digitale domein de deadlines niet haalt. Dit gebeurde ook met de DMA (Digital Markets Act), DSA (Digital Services Act) en NIS2 (EU-richtlijn voor cyberbeveiliging). De vertraging treedt vooral op als er toezichthouders aangewezen worden, aldus Schellekens.

Schellekens krijgt onderstaande reacties op zijn LinkedIn-post:

“Lekker is dat. NIS2-omzetting niet op tijd klaar en nu dit. Grote zucht…”
– Beer Franken, coach met tientallen jaren ervaring in informatiebeveiliging, gegevensbescherming en standaardisatie)

“Het is mijn stellige indruk dat het ALTIJD AL uitzondering was dat nationale implementatiewetgeving op tijd was!”
– Ellen Wesselingh, senior architect bij Fox IT

“Liever dat het doordacht gebeurt. Het is geen haastklus.”
– Irvette Tempelman, deputy director privacy, consumer policy & regulation of digitalization bij VNO-NCW / MKB-Nederland.

Volgens de staatsecretaris voelt het kabinet de urgentie om te komen tot een effectieve uitvoering van de AI-Verordening. “We zullen de Kamer op de hoogte houden van de voortgang.”

Lees de brief van de staatssecretaris

Zie ook FD: toezicht op AI kost extra geld – TheDataConnection.nl

Bronnen:
Antwoorden op Kamervragen over ARK-rapport ‘Focus op AI’ | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl
AI-verordening AI (Artificiële Intelligentie) – Digitale Overheid