Consumentenvertrouwen: de stille kracht achter retailgroei (of stilstand)
In april 2025 daalde het consumentenvertrouwen voor de zevende maand op rij. De index kwam uit op -37, ver onder het langjarig gemiddelde van -10 (CBS, april 2025). Een droog cijfer, maar voor de retailsector heeft het de impact van een storm.
Als consument kijk je misschien alleen naar je eigen portemonnee. Als retailer weet je: dit cijfer bepaalt of mensen hun uitgaven durven doen (of uitstellen). Of ze kiezen voor goedkoop en veilig – of voor merk, ervaring en verrassing.
Consumentenvertrouwen als barometer van retailkracht
Het consumentenvertrouwen is een indicator die door het CBS al sinds 1972 wordt gemeten. Het beweegt sterk mee met economische recessies én pieken. Kijk bijvoorbeeld naar:
- 2008 (financiële crisis): vertrouwen kelderde naar -35, non-food retail zag dubbele cijfers krimp.
- 2013 (eurocrisis): dieptepunt van -44, winkels sloten massaal de deuren.
- 2020 (covid): korte schok, snel herstel door overheidssteun.
- 2022–2025: gestage daling na inflatiepieken, energiecrisis en woningonzekerheid.
De correlatie tussen consumentenvertrouwen en retailomzet is evident. In jaren met een vertrouwensscore onder -30 zagen we gemiddeld een krimp van 3–5% in non-food retail (ABN AMRO Retail Outlook).
Waarom vertrouwen zwaarder weegt dan koopkracht
Het opvallende is: consumenten geven niet alleen minder uit als ze minder hebben, maar vooral als ze minder vertrouwen. Zelfs huishoudens met voldoende inkomen draaien de hand op de knip als het sentiment negatief is.
Voor retail betekent dit:
- Grotere voorraden: consumenten stellen aankopen uit, seizoensartikelen blijven liggen.
- Prijsdruk: koopkrachtige klanten zoeken naar aanbiedingen en kortingen.
- Uitgestelde investeringen: winkelrenovaties, innovaties en hiring worden on hold gezet.
En dat terwijl de vaste lasten – huur, personeel, energie – gewoon doorgaan.
Wat kunnen retailmanagers doen?
- Volg het consumentenvertrouwen net zo intensief als je omzetcijfers.
Het zegt iets over waar je klanten willen staan, niet alleen waar ze nu staan. - Investeer in vertrouwen, niet alleen in verkoop.
Transparantie, klantgerichtheid en stabiliteit in merkcommunicatie dragen bij aan loyaliteit, zelfs in magere tijden. - Durf tegen de stroom in te innoveren.
Juist als anderen stilvallen, kun jij digitaal of duurzaam vooroplopen. Denk aan wat IKEA deed in 2012, midden in de crisis: investeren in e-commerce, terwijl de rest sneed in budgetten. - Bied rust in plaats van prikkels.
Vertrouwen komt niet van schreeuwende uitverkoop, maar van heldere service, betrouwbare levertijden en eerlijke prijzen.
Een sector met geheugen
De retailsector vergeet snel. Na elke crisis volgt een herstel, en dan leeft men weer alsof het nooit anders is geweest. Maar de slimme spelers zijn degenen die leren van deze cycli.
Het consumentenvertrouwen is misschien niet het sexy datapunt van de week, maar het is wél een strategische indicator voor elke retailmanager die vooruit wil kijken. Niet per kwartaal, maar per crisis.
De Redactie