De accountancysector staat nog aan het begin met de toepassing van kunstmatige intelligentie (AI). Toch gaan de ontwikkelingen op dit gebied snel. Dat beeld komt naar voren uit een analyse van berichten en interviews met experts, die ik voor TheDataConnection.nl heb uitgevoerd.
TheDataConnection.nl, dat begin september werd gelanceerd, publiceert nieuws en praktische tips over data-analyse, machine learning en kunstmatige intelligentie (AI). De content op de website wordt via thema’s gepubliceerd. Elk kwartaal heeft een ander thema. De website heeft voor het derde kwartaal van 2023 berichten verzameld over het thema ‘AI in de accountancy’. Deze berichten zijn op de website gepubliceerd en aangevuld met interviews met experts.
Aan de start
Ondanks de hoge verwachtingen van de technologie staat de accountancysector nog aan het begin van de ontwikkeling met AI. Dat is mijn conclusie uit de analyse van nieuwsberichten en de interviews die ik voor TheDataConnection.nl heb uitgevoerd. Accountancykantoren zijn wel bezig met AI, maar de toepassingen blijven beperkt tot een voorzichtig gebruik van generatieve AI-tools zoals ChatGPT of Copilot. Deze tools kunnen accountants gebruiken om teksten te schrijven en/of te controleren. Dit staat nog ver af van het beeld waarbij AI controletaken van accountants (audits) overneemt.
Hoge standaarden
De integratie van AI in de accountancy bevindt zich nog in een vroeg stadium. Dat concludeerde ook Marcel Boersma, expert data science en machine learning bij KPMG, op basis van zijn promotieonderzoek. Hij benoemt als bottleneck dat AI-systemen moeten voldoen aan hoge normen in de accountancysector. Boersma hoopt dat samenwerking tussen academici en professionals leidt tot geavanceerde AI-oplossingen die het accountancyproces verbeteren.
Kennis en vertrouwen
Onbekendheid met AI remt de ontwikkeling. De meeste finance professionals hebben weinig kennis van AI en vertrouwen de technologie nog niet, blijkt uit onderzoek van Visma. “Onbekend maakt onbemind,” concludeert Heiko Bonenkamp, business area director Benelux bij Visma. Volgens hem is het belangrijk dat finance professionals meer scholing krijgen over AI-tools. AI is een oplossing voor het arbeidstekort in de accountancy, zegt Bonenkamp in een interview.
Acceptatie van AI
Accountants moeten ook vertrouwen in AI opbouwen voordat ze het toepassen in hun werk. Het is een kwestie van uitproberen. Dat gaat beter als ze daarvoor tijd krijgen van leidinggevenden. Amerikaanse wetenschappers onderzochten de acceptatie van AI onder financieel leidinggevenden voor gebruik in financiële rapportages en audits. Hun conclusie: managers accepteren het gebruik van AI door werknemers meer als hun bedrijven zelf ook AI gebruiken.
AI als hype
Is AI een hype? “Ja,” zegt Maarten de Borst, strategisch consultant bij Numbers, in een interview. “AI wordt gezien als hulpmiddel om het werk te vergemakkelijken en productiviteit te verhogen. Ook wordt AI gebruikt door bedrijven om zichzelf in positief daglicht te zetten.” Toch verwacht De Borst dat een AI-tool zoals ChatGPT over twee jaar volop wordt toegepast in de accountancy. “Over vijf jaar al helemaal, en over tien jaar is het de normaalste zaak van de wereld.”
Algoritme-aversie
Bij audits laten nog weinig accountants AI toe, zo blijkt uit een studie. Accountants zijn voorzichtig met het aanpassen van rapportages op basis van bewijs verkregen door op AI gebaseerde systemen. Liever vertrouwen ze op menselijke expertise, blijkt uit een studie. “In een experiment met zeer ervaren auditors ontdekten we dat auditors terughoudender zijn om te vertrouwen op bewijs van AI-gebaseerde systemen in vergelijking met menselijke specialisten,” melden de wetenschappers. De onderzoekers noemen de terughoudendheid ‘algoritme-aversie’.
Audits door AI?
De vraag is of audits volledig door AI, zonder tussenkomst van accountants, kunnen worden uitgevoerd. De Zwitserse softwareontwikkelaar Auditchain Labs heeft hierin een stap gezet. Het bedrijf heeft de AI-tool Pacioli ontwikkeld voor externe validatie van financiële overzichten. Volgens uitvinder Jason Meyers identificeert de tool zelfstandig fouten, inconsistenties en afwijkingen in machinaal leesbare rapportages. Hierdoor kan de controle worden uitgevoerd zonder accountant, meldt Meyers in een interview.
Bekijk het overzicht met artikelen over AI in de accountancy